Zespół z Wydziału Biologii UW weźmie udział w międzynarodowych badaniach w ramach partnerstwa Biodiversa+

Projekt FunDive: Monitorowanie i mapowanie różnorodności grzybów na potrzeby ochrony przyrody to jeden z sześciu, który otrzymał dofinansowanie w ramach konkursu BiodivMon, a w którym zaangażowani są naukowcy z Polski. Kierownikiem tego zespołu jest dr hab. Julia Pawłowska z Instytutu Biologii Ewolucyjnej. Gratulujemy!

Celem projektu jest wypracowanie wspólnych europejskich standardów monitoringowych i integracja danych o różnorodności biologicznej grzybów. Liderem projektu jest Jacob Heilmann-Clausen z Uniwersytetu Kopenhaskiego (Dania). W realizację projektu zaangażowanych jest 26 partnerów z 16 krajów Europy (Belgia, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Węgry, Włochy). Polskim partnerem projektu jest także Polskie Towarzystwo Mykologiczne.

Zespół z Wydziału Biologii UW pokieruje pracami jednego z pięciu pakietów roboczych, polegającego na rozwijaniu „mykologii obywatelskiej”, czyli zaangażowaniu wolontariuszy w badanie bioróżnorodności grzybów z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi biologii molekularnej. Pracami zespołu mykologicznego w Instytucie Biologii Ewolucyjnej pokieruje Julia Pawłowska, z technicznym wsparciem Karoliny Grabowskiej-Gruczy.

Grzyby stanowią jedną z najliczniejszych grup organizmów na Ziemi o kluczowym znaczeniu dla funkcjonowania większości ekosystemów. Pomimo ich ogromnego znaczenia, grzyby były przez lata pomijane w pracach monitoringowych i działaniach na rzecz ochrony przyrody. Głównym celem tego projektu jest wypracowanie wspólnych europejskich standardów monitoringowych i integracja danych o różnorodności biologicznej grzybów na poziomie międzynarodowym, aby umożliwić uwzględnienie tej grupy organizmów przy tworzeniu przepisów o ochronie przyrody.

Obecnie większość danych na temat rozmieszczenia grzybów pochodzi z badań inwentaryzacyjnych opartych o stwierdzenia wystąpień ich, nierzadko efemerycznych, owocników. Jednocześnie intensywnie rozwijają się metody wysokoprzepustowego sekwencjonowania DNA, umożliwiające szybkie uzyskanie sekwencji markerowych wszystkich grzybów obecnych w danej próbie, niezależnie od ich owocnikowania. Żeby jednak metody oparte o środowiskowe analizy DNA (eDNA) mogły być stosowane i umożliwiały prawidłowe oznaczanie grzybów, konieczne jest stworzenie wiarygodnej bazy referencyjnej, umożliwiającej jednoznaczne przypisanie sekwencji do nazw gatunkowych, stosowanych w klasycznych badaniach monitoringowych.

W ramach współpracy 26 partnerów z 16 europejskich krajów naukowcy planują stworzenie takiej bazy poprzez uzyskanie referencyjnych sekwencji DNA dla gatunków grzybów zdeponowanych w europejskich zielnikach, a niereprezentowanych w światowych bankach genów. Szacuje się, że tylko w Polsce uzyskane zostaną sekwencje dla około 500 okazów zielnikowych.
Jednocześnie z wybranych obszarów leśnych, ujętych w załączniku 1. Dyrektywy Siedliskowej, pobrane zostaną próby środowiskowe do badań DNA. Próby zostaną pobrane w wystandaryzowany sposób na terenie całej Europy (w tym Polski) i zsekwencjonowane. Jednocześnie do zbadania różnorodności grzybów tych samych obszarów zaangażowana zostanie nauka obywatelska. Planowane są dwie międzynarodowe kampanie, polegające na wielkoskalowej inwentaryzacji owocników grzybów. Podczas tych wydarzeń dodatkowo zostaną uruchomione mobilne laboratoria molekularne, umożliwiające uzyskanie sekwencji DNA z zebranych okazów nie tylko przez naukowców, ale także przez zaangażowanych w projekt amatorów.

W ramach realizacji projektu rozwinięte zostaną wystandaryzowane narzędzia i aplikacje, umożliwiające łatwą integrację danych mykologicznych zebranych w trwających i przyszłych projektach monitoringowych. Wspólna analiza danych pochodzących z różnych źródeł pozwoli na oszacowanie skuteczności różnych podejść. Ponadto dzięki połączeniu uzyskanych w ramach projektu danych z danymi dostępnymi wcześniej, możliwe będzie dokładniejsze poznanie i zrozumienie zmian w różnorodności i rozmieszczeniu grzybów w Europie. Wypracowanie wspólnych standardów i mechanizmów współpracy ma być podwaliną do uwzględnienia grzybów w międzynarodowych przepisach o ochronie przyrody.

Konkurs BiodivMon – Improved transnational monitoring of biodiversity and ecosystem change for science and society został ogłoszony we wrześniu 2022 roku przez Europejskie Partnerstwo na rzecz Bioróżnorodności Biodiversa+.