Wkrótce otwarcie Mazurskiego Centrum Bioróżnorodności i Edukacji Przyrodniczej KUMAK w Urwitałcie

Budowa oraz wyposażenie Mazurskiego Centrum Bioróżnorodności i Edukacji Przyrodniczej KUMAK zostało zakończone. Oficjalna uroczystość zamknięcia projektu powstania nowoczesnego ośrodka badawczego i edukacyjnego Wydziału Biologii UW odbędzie się 23 listopada w Urwitałcie.

Swój udział w wydarzeniu zapowiedzieli najwyżsi przedstawiciele władz Uniwersytetu Warszawskiego, w tym Wydziału Biologii, a także reprezentanci władz województwa warmińsko-mazurskiego. Gośćmi będą także wykładowcy akademiccy, lokalni samorządowcy oraz osoby, które wniosły ważny wkład w realizację tej inwestycji.

Wykład inauguracyjny pod tytułem „Z perspektywy kumaka: tajemnice mokradeł i oczek wodnych” wygłosi dr hab. Wiktor Kotowski prof. ucz. z Wydziału Biologii UW.

Historia

Historia stacji badawczej w Urwitałcie sięga 1970 r., kiedy to ówczesny Zakład Zoologii Kręgowców Uniwersytetu Warszawskiego podjął pracę w temacie węzłowym „Przyrodnicze produkty gospodarki środowiskiem” na terenie Pojezierza Mazurskiego. W następnym roku Zakład otrzymał do użytkowania dwa pokoje w folwarku Łuknajno. W taki sposób powstała pierwsza namiastka Bazy Terenowej. W 1975 r. zaproponowano Zakładowi przeniesienie się z Łuknajna do Urwitałtu. Kierownikiem Bazy Terenowej został dr Ryszard Halba, który piastował tę funkcję do 2001 r.

W 1999 r. dzięki staraniom ówczesnego dziekana Wydziału Biologii UW prof. Michała Kozakiewicza stworzono całościowe plany remontu Stacji. Cztery lata później otrzymano dotację z Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, która pozwoliła na ukończenie planowanej modernizacji. W 2001 r. kierownikiem Stacji został mgr Grzegorz Górecki, który pełni tę funkcję do dziś. W 2003 r. odbyła się uroczystość nadania Stacji imienia prof. Kazimierza Albina Dobrowolskiego, który był jej współzałożycielem i głównym motorem działań UW na tym terenie.

W 2012 r. w Stacji powstało laboratorium Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych UW. Wszystkie te inwestycje oraz zatrudnienie stałej obsady doprowadziło do tego, że Stacja stała się ważnym ośrodkiem dla całego Uniwersytetu Warszawskiego, jak i zaczęła otwierać się na współpracę z innymi uczelniami w Polsce i zagranicą.

Powstanie Mazurskiego Centrum Bioróżnorodności i Edukacji Przyrodniczej KUMAK

Po kolejnych 20 latach przyszedł czas na następne zmiany: zmiany potrzeb w ochronie przyrody, zmiany klimatyczne, rozwój przyjaznych środowisku technologii czy w efekcie zmiany w podejściu do roli jaką to miejsce ma spełniać. Wszystko to przyczyniło się do decyzji o przekształceniu stacji terenowej w Mazurskie Centrum Bioróżnorodności i Edukacji Kumak.

W 2015 r. modernizacja Stacji w Urwitałcie została wpisana w perspektywiczny plan inwestycyjny Uniwersytetu Warszawskiego. W tym samym roku plany modernizacji i stworzenia „Mazurskiego Centrum Bioróżnorodności i Edukacji Przyrodniczej” zostały wpisane również do Strategii Wielkich Jezior Mazurskich 2020 jako inwestycja kluczowa dla tego regionu. Kroki te między innymi skłoniły Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego do skierowania tego projektu w trybie pozakonkursowym w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko- Mazurskiego na lata 2014-2020. Kwota dofinansowania unijnego to około 23,8 mln zł, zaś wartość całej inwestycji szacowana jest na ponad 35,6 mln zł. Budowa rozpoczęła się w 2020 r., a zakończenie inwestycji nastąpiło w 2023 r.

Realizacja inwestycji w Urwitałcie

Mazurskie Centrum Bioróżnorodności i Edukacji Przyrodniczej KUMAK to zespół dwóch budynków zaprojektowanych przez Biuro Architektoniczne Kwadratura z Warszawy. Inwestorem projektu jest Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Autorem koncepcji jest Tomasz Aleksander Mielczyński, a generalnym wykonawcą Przedsiębiorstwo Budowlane Szczuka.

Oba obiekty zaprojektowane są na planie koła. Wtapiają się w otoczenie: częściowo są przysypane ziemią, a ich elewacje pokrywają rośliny. Zastosowano w nich nowoczesne rozwiązania techniczne: prefabrykaty, maty kapilarne, głębinową pompę ciepła zasilaną PV, instalację wody szarej.

Pierwszy budynek pełni funkcję edukacyjną i mieści się w nim wystawa poświęcona ekosystemowi małych zbiorników wodnych. To interaktywne centrum nauki prezentujące żywe zwierzęta i rośliny oraz procesy zachodzące w środowisku. Ekspozycja przedstawia przyrodę Warmii i Mazur i jej powiązanie z człowiekiem,. Jest ona skierowana do różnych grup wiekowych oraz dla osób w różnym stopniu zainteresowanych tematem, tak aby wszyscy zwiedzający znaleźli na wystawie coś interesującego. W budynku tym znajduje się również pracownia biologiczna, która przeznaczona jest na kilkugodzinne warsztaty.

Drugi budynek pełni funkcje dydaktyczną – to laboratoria, sala seminaryjna wraz z zapleczem noclegowym. Przeznaczony jest on głównie do prowadzenia zajęć akademickich i badań naukowych z szeroko rozumianych nauk o środowisku. Zajęcia tu prowadzone zapewniają swobodny kontakt z przyrodą. Możliwe jest tutaj prowadzenie części eksperymentalnej, testowania hipotez, wyciągania wniosków, które są ważnymi elementami nowoczesnej dydaktyki.

W Centrum w Urwitałcie prowadzone są zajęcia akademickiego: ekologia ekosystemów wodnych i lądowych, ochrona ekosystemów bagiennych, ćwiczenia terenowe z ekologii terenowej, fauna i flora, siedliskoznastwo, entomologii sądowa, podstawy etologii zwierząt.

Szacuje się, że rocznie Centrum będzie mogło zwiedzić około 10 tys. miłośników przyrody.

Do tej pory Mazurskie Centrum Bioróżnorodności i Edukacji Przyrodniczej KUMAK w Urwitałcie otrzymało kilka nagród architektonicznych: wyróżnienie w konkursie Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego PLGBC Green Building Awards 2018 w kategorii najlepszy budynek ekologiczny, a a także zostało laureatem PLGBC Green Building Awards 2023 w kategorii: najlepszy ekologiczny budynek sektora publicznego. Zaś Wydział Biologii UW, jako inwestor projektu, został laureatem w konkursie Real Estate Impactor 2023, w kategorii imponujące projektowanie.

Fot. Anna Zaborowska, Korneliusz Kurek