Nagroda i wyróżnienie Polskiej Akademii Nauk dla naukowców z Wydziału Biologii UW

Dr Mateusz Tałanda, z Instytutu Biologii Ewolucyjnej, został uhonorowany nagrodą Polskiej Akademii Nauk. Wyróżnienie zaś otrzymał zespół badawczy, którego członkami są prof. Łukasz Dziewit oraz dr Przemysław Decewicz z Zakładu Mikrobiologii i Biotechnologii Środowiskowej. Gratulujemy!

Uchwałą Wydziału II Nauk Biologicznych i Rolniczych PAN, dr Tałanda otrzymał nagrodę za wybitne osiągnięcie badawcze pod tytułem „Rozpoznanie wczesnej ewolucji gadów łuskonośnych na podstawie skamieniałości”.

Mateusz Tałanda, wraz ze współpracownikami z Wielkiej Brytanii, miał okazję zbadać szkielet skamieniałej jaszczurki Bellairsia gracilis, znaleziony na wyspie Skye w Szkocji. Datowana jest ona na około 165 milionów lat, jest więc jedną z najstarszych jaszczurek na świecie. Została ona prześwietlona na Synchrotronie w Grenoble, by mieć wysokiej rozdzielczości wgląd w każdy szczegół jej anatomii ukryty w skale lub pod innymi elementami szkieletu. W latach 2018-2019 w ramach podoktorskiego stażu na University College London, Mateusz Tałanda tworzył modele 3D maleńkich kosteczek tego zwierzęcia. Uzyskane dane wykorzystał do analiz filogenetycznych. Choć ta jaszczurka nie jest bezpośrednim przodkiem dzisiejszych jaszczurek, ujawniła wiele danych na temat ich powstania. Okazało się, że w toku ich ewolucji podniebienie uległo „osłabieniu” później niż boki i tył czaszki. Wyniki badań ukazały się w 2022 roku na łamach czasopisma „Nature”.

Wyróżnienie PAN otrzymał zespół w skład którego wchodzi: prof. Łukasz Dziewit i dr Przemysław Decewicz z Wydziału Biologii UW oraz dr Adrian Górecki z SGGW i dr Mikołaj Dziurzyński z Uniwersytetu we Florencji. Zostali oni docenieni za wybitne osiągnięcia badawcze pod tytułem „Opracowania nowych narzędzi do analizy rezystomu”.

Celem badań było stworzenie: (i) rankingowanej bazy starterów PCR do detekcji genów oporności na metale; (ii) wystandaryzowanego systemu do poszukiwania genów oporności na kolistynę (mcr) – antybiotyk ostatniej szansy – w próbkach środowiskowych; (iii) metody analizy plazmidomów różnych środowisk, w tym ekstremalnych oraz (iv) nowego systemu do półautomatycznej adnotacji genomów bakteryjnych co znamiennie usprawnia identyfikację genów oporności i analizę ich otoczenia genowego/nośników molekularnych.

W ramach przeprowadzonych badań opracowano cztery nowe narzędzia, których użycie w badaniach środowiskowych umożliwia rzetelny monitoring antybiotykooporności/metalooporności oraz kompleksową analizę puli plazmidów potencjalnie niosących determinanty oporności. Zaprezentowane rozwiązania zostały użyte do analizy rozpowszechnienia wybranych genów i ruchomych elementów genetycznych w próbkach reprezentujących środowiska pierwotne (np. Arktyka) oraz antropogenicznie zmienione (np. oczyszczalnie ścieków).