Publikujemy w Science of Total Environment

Artykuł zatytułowany Plant response to N availability in permafrost-affected alpine wetlands in arid and semi-arid climate zones, którego autorami są pracownicy Wydziału Biologii (dr Monika Mętrak dr Marcin Sulwiński, dr hab. prof. ucz. Małgorzata Suska Malawska) oraz Wydziału Matematyki Informatyki  i Mechaniki (dr Piotr Pokarowski) ukazał się w czasopiśmie Science of Total Environment w marcu 2020. Publikacja ta wchodzi w skład serii  artykułów poświęconych badaniom funkcjonowania wysokogórskich mokradeł na terenie Pamiru Wschodniego (Tadżykistan) oraz gór Changaj i Chentej w Mongolii. Wykorzystując modelownie matematyczne, autorzy wyjaśniają, które z czynników środowiskowych maja charakter lokalny, a które działają na poziomie regulacji regionalnych, wpływając na  funkcjonowanie mokradeł wykształconych w dolinach rzek i na obrzeżach jezior w górach klimatu suchego i półsuchego. Ważnym wnioskiem sformułowanym na podstawie uzyskanych wyników jest ocena zagrożeń ekosystemów mokradłowych w warunkach zmieniającego się klimatu. Obserwowany wzrost średnich temperatur będzie potęgował proces wytapiana wiecznej zmarzliny, wpływając silnie na mokradłowe zbiorowiska roślin. Można się spodziewać, że w krótkim czasie dojdzie do wzrostu pustynnienia i zasolenia opisywanych terenów, co ograniczy bazę pokarmową dla ludzi i zwierząt. Badania zespołu z UW wpisują się we współczesne problemy związane m.in. ze zrównoważonym zarządzaniem i ochroną mokradeł górskich klimatu suchego, pełniących zróżnicowane usługi ekosystemalne.

Link do artykułu: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048969720313036?via%3Dihub

Zespół Ekologii Ekosystemów i Biogeochemii (CNBCh) kierowany przez dr hab.prof UW M. Suską-Malawską od wielu lat prowadzi badania w Azji Środkowej. Ostatnie, realizowane w ramach dwóch grantów finansowanych przez NCN, dotyczą ekologii i biogeochemii współczesnych środowisk oraz badań paleośrodowiska jezior i mokradeł wysokogórskich w kontekście zmieniającego się klimatu.

Krajobraz mokradeł wysokogórskich Pamiru jest unikatowy ze względu na położenie geograficzne, ekstremalne warunki klimatyczne i glebowe oraz izolację i wyjątkowo krótki okres wegetacji roślin. Liczba mokradeł, ich charakterystyka hydrologiczna oraz walory przyrodnicze pozostają nie do przecenienia, jednak wiedza dotycząca ich występowania, typologii oraz funkcjonowania pozostaje bardzo ograniczona. Większość z nich powstała na obrzeżach jezior polodowcowych, bądź w dolinach rzek i reprezentuje wąskie spektrum zmienności, od słonych torfowisk na obrzeżach jezior do wilgotnych łąk kobrezjowych w sąsiedztwie rzek. Miejsca te to jedne z najbardziej niezwykłych mokradeł na świecie. Stanowią oazy zieleni pośród niegościnnej wysokogórskiej słonej pustyni na Płaskowyżu Pamirskim na wysokości 4000 m n.p.m. Roczna suma opadów jest tam bardzo niska, typowa dla obszarów pustynnych (około 100 mm rocznie). Panujące na mroźnych pustyniach Pamiru skrajnie nieprzyjazne warunki środowiska, powodują, że wykształcone w sąsiedztwie jezior i rzek mokradła są ważnym elementem funkcjonowania wielu gatunków roślin i zwierząt. Tereny te stanowią ważne miejsce występowania wielu endemicznych gatunków flory i fauny, są jedynym miejscem żerowania wielu gatunków zwierząt roślinożernych w najwyższych partiach Płaskowyżu Pamirskiego; są także ostoją i miejscem odpoczynku dla wielu gatunków migrujących ptaków.

Mokradła Pamiru Wschodniego (Tadżykistan) to ekosystemy szczególnie wrażliwe na zmiany klimatu. Ich trwałość zależy od zasilających je bezpośrednio wód lodowców. Wiele z nich to torfowiska niskie przepływowe, przypominające alpejskie wilgotne łąki turzycowe wykształcone w dolinach rzek. Na skutek ocieplenia klimatu obserwuje się w Pamirze wzmożone topnienie lodowców i wiecznej zmarzliny oraz nasilenie procesów erozyjnych. Intensywny wypas bydła (głównie jaków) przez lokalną ludność pasterską, jest dodatkowym zagrożeniem dla przetrwania mokradeł. Możemy przypuszczać, że na skutek zmieniającego się klimatu i postępującego ocieplenia, zmieni się szata roślinna terenów mokradłowych, zmniejszy się liczba gatunków rzadkich i endemicznych, co w konsekwencji doprowadzi do spadku różnorodności biologicznej tych ekosystemów. Do powstania ekologicznej diagnozy dotyczącej tych terenów  powinna być zastosowana przede wszystkim podstawowa waloryzacja przyrodnicza, obejmująca badania geomorfologiczne i hydrologiczne, badania glebowe, ale również badania zbiorowisk roślinnych w gradiencie zmieniających się warunków środowiskowych (np. mikroklimatu).