Bogdan Jaroszewicz w Nature Communication
Ekosystemy o wysokiej różnorodności biologicznej zapewniają szeroki wachlarz usług ekosystemowych na średnim poziomie (Cały artykuł: van der Plas et al. 2016. ‘Jack-of-all-trades’ effects drive biodiversity-ecosystem multifunctionality relationships in European forests. Nature Communications, 7:11109; doi: 10.1038/NCOMMS11109)
Usługi ekosystemowe to wszelkie korzyści materialne i niematerialne czerpane z przyrody przez człowieka (np.: zapylanie roślin, produkcja tlenu, natchnienie artystów, drewno). Różne usługi ekosystemowe mogą, przy zachowaniu pewnych założeń, być świadczone przez ten sam ekosystem w tym samym czasie i miejscu, np. ekosystem leśny dostarcza drewna, a jednocześnie może być miejscem rekreacji, zabezpieczać glebę przed erozją i produkować tlen, a to tylko kilka spośród wielu współwystępujących usług przez niego świadczonych.
Modele teoretyczne sugerują, że intensywność i zakres usług ekosystemowych świadczonych przez ekosystemy zmniejsza się wraz z ubożeniem różnorodności biologicznej. Nasze badania przeprowadzone na kilkuset leśnych powierzchniach badawczych rozmieszczonych w Finlandii, Polsce, Rumunii, Niemczech, Włoszech i Hiszpanii wykazały, że w rzeczywistych ekosystemach leśnych średnia intensywność usług ekosystemowych świadczonych przez drzewostany o wysokiej różnorodności gatunkowej drzew nie różniła się istotnie od ich intensywności w drzewostanach o niskiej różnorodności gatunkowej drzew. Jednak różnorodność gatunkowa drzew istotnie wpływała na liczbę współwystępujących usług ekosystemowych świadczonych na wysokim i umiarkowanym poziomie. Lasy bogate gatunkowo dostarczały szerokiego wachlarza usług ekosystemowych ale wyłącznie na średnim poziomie. Natomiast lasy o uboższym składzie gatunkowym drzewostanu dostarczały pojedyncze usługi ekosystemowe na bardzo wysokim poziomie a jednocześnie wiele innych na bardzo niskim. Jest to spowodowane tym, że gatunki drzew znacznie różnią się jakością i intensywnością świadczonych usług ekosystemowych. Niektóre gatunki drzew są doskonałym miejscem gniazdowania ptaków (np. grab), a inne dostarczają dużo wysokiej jakości drewna (np. sosna czy świerk). Tak więc drzewostany wielogatunkowe dostarczają wielu usług ekosystemowych, ale jednocześnie żadna z tych usług nie osiąga w nich swojego maksimum. Efekt ten nazwaliśmy ‘jack of all trades, but master of none’, czyli w wolnym tłumaczeniu ‘źródło wszystkich korzyści, ale żadnej w doskonałym wydaniu’ (od angielskiej przypowieści w której Jack jest sprzedawcą średnio uzdolnionym we wszystkich czynnościach, ale w żadnej nie jest specjalistą).
Symulacja komputerowa wykonana w oparciu o nasze wyniki wykazała, że efekt ‘jack of all trades’ jest prawdopodobnie rozpowszechniony we wszystkich ekosystemach na ziemi. Tak więc chroniąc wysoką różnorodność biologiczną zapewniamy dostarczanie przez ekosystemy różnorodnych usług ekosystemowych na co najmniej średnim poziomie.
Badania były prowadzone w ramach projektu FunDivEUROPE (nr projektu 265171) finansowanego z 7 Programu Ramowego UE – dużego międzynarodowego projektu realizowanego przez naukowców z 29 instytucji naukowych z 15 europejskich krajów, w tym zespół Białowieskiej Stacji Geobotanicznej Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego kierowany przez dr hab. Bogdana Jaroszewicza.