Dr hab. Łucja Kowalewska laureatką Nagrody NCN 2025 w obszarze nauk o życiu
16 10 2025
Dr hab. Łucja Kowalewska z Instytutu Biologii Eksperymentalnej i Biotechnologii Roślin Wydziału Biologii UW została wyróżniona Nagrodą Narodowego Centrum Nauki 2025 za badania nad nanomorfologią błon biologicznych. Tegoroczne Nagrody wręczono 15 października br. na uroczystości zorganizowanej w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie.
Nagroda NCN to najbardziej prestiżowe wyróżnienie dla naukowczyń i naukowców do 12 lat po doktoracie, prowadzących badania podstawowe. Najważniejszym kryterium, jakim kieruje się kapituła oceniająca osiągnięcia kandydatów do nagrody, jest ich doskonałość naukowa i międzynarodowa rozpoznawalność.
W swojej pracy naukowej dr hab. Kowalewska koncentruje się na jednym z najsłabiej poznanych aspektów biologii komórki – funkcjonalnym znaczeniu złożonej geometrii błon biologicznych. Wykorzystując interdyscyplinarny warsztat badawczy, szuka związku między organizacją przestrzenną błon plastydów a ich funkcją w komórkach roślinnych.
Dr hab. Kowalewska scharakteryzowała mechanizmy transformacji między fazami błonowymi o organizacji sześciennej i lamellarnej. Po raz pierwszy wykazała, że parametry fizyczne tych struktur, takie jak krzywizna lokalna i globalna topologia, nie są tylko konsekwencją samoorganizacji składników błony, ale aktywnie wpływają na proces powstawania chloroplastów czy szlaki transportu elektronów. Odkryła też, że reorganizacja przestrzenna błon stanowi autonomiczny mechanizm adaptacyjny komórki, zwiększający wydajność fotosyntezy w zmiennych warunkach oświetlenia.
Oprócz znaczenia poznawczego, badania prowadzone przez dr hab. Łucję Kowalewską mają istotny potencjał aplikacyjny. Parakrystaliczna, sześcienna struktura formowana przez błony plastydowe stanowi inspirację do projektowania innowacyjnych nanostruktur biomimetycznych o kontrolowanych właściwościach transportowych. Wyniki uzyskane przez badaczkę wyznaczają nowy kierunek w projektowaniu funkcjonalnych nanomateriałów.