Artykuł o ewolucji drzewiastych marchwi nagrodzony przez Botanical Society of America

Publikacja poświęcona ewolucji drzewiastych marchwi (Daucus) na wyspach Makaronezji, której pierwszym autorem jest doktorant Kamil Frankiewicz z zespołu prof. Krzysztofa Spalika (Instytut Biologii Ewolucyjnej, Wydział Biologii, UW) została wyróżniona nagrodą Grady L. Webster and Barbara D. Webster Structural Botany Publication Award, przyznawaną przez Botanical Society of America.

Tytuł artykułu opublikowanego w marcu 2020 r. na łamach “American Journal of Botany” to “Parallel evolution of arborescent carrots (Daucus) in Macaronesia”. Autorami publikacji są członkowie zespołu naukowego prowadzonego przez prof. Krzysztofa Spalika, do którego należą naukowcy z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, a także badacze z Republiki Południowej Afryki, Portugalii, Hiszpanii i Francji.

“Mało kto wie, że rodzaj Daucus, czyli marchew, obejmuje kilkadziesiąt gatunków, a jeszcze mniej osób zdaje sobie sprawę, że niektóre z nich przyjmują formę niewysokich drzewek” – mówi główny autor publikacji, Kamil Frankiewicz z Wydziału Biologii UW. Drzewiaste marchwie rosną na wyspach Makaronezji – Maderze, Wyspach Kanaryjskich oraz Wyspach Zielonego Przylądka – i są przykładem wtórnej drzewiastości, czyli ewolucji krzewów i drzew z zielonych przodków. “W naszym artykule badaliśmy czas i miejsce powstania tych wtórnie zdrewniałych marchwi oraz budowę anatomiczną ich pędów” – podkreśla autor nagrodzonego tekstu.

Naukowcom udało się wykazać, że “marchwiane drzewka” wyewoluowały co najmniej dwukrotnie w późnym miocenie oraz że przejście z postaci zielonej do zdrewniałej może odbyć się w krótkim (z ewolucyjnego punktu widzenia) czasie ok. 130 tysięcy lat. “Zaskakującym było, że nie zaobserwowaliśmy zasadniczo żadnej zależności między budową pędu a zielną lub drzewiastą formą wzrostu. Anatomia drewna była związana natomiast ze strategią rozrodczą: gatunki monokarpiczne (owocujące tylko raz) produkowały drewno włókniste, a gatunki polikarpiczne (owocujące wiele razy) – przynajmniej częściowo miękiszowe. Sugeruje to, że formowanie się drewna znajduje się pod kontrolą tych samych fitohormonów, co inicjacja procesu kwitnienia, czyli giberelin” – zaznacza Kamil Frankiewicz.

W czerwcu 2021 r. zespół prof. Krzysztofa Spalika opublikował kolejny artykuł (na łamach “Botanical Journal of the Linnean Society”), w którym kontynuowany jest wątek ewolucji wtórnego zdrewnienia: tym razem wśród krewnych selera. Badacze również w tym przypadku zauważyli zależność między strategią rozrodczą a budową pędu oraz wykazali, że wtórne zdrewnienie pojawiło się w późnym miocenie. “Obserwacja ta jest o tyle ciekawa, że późny miocen to okres globalnego osuszenia klimatu. Możliwe zatem, że dobór naturalny promował wtórne zdrewnienie jako formę ochrony przed niedoborami wody” – wyjaśnia Frankiewicz.

Grady L. Webster and Barbara D. Webster Structural Botany Publication Award to przyznawane co dwa lata wyróżnienie Botanical Society of America honorujące najwybitniejszy artykuł opublikowany w “American Journal of Botany” w dziedzinie botaniki strukturalnej i rozwojowej (anatomii oraz morfologii) w okresie poprzedzających 24 miesięcy.

Na zdjęciu mgr Kamil Frankiewicz i wspomniana w tytule publikacji marchew na Maderze